دلیل ما | فروشگاه اینترنتی کتب شیعی

موضوع نگارش قران به قرن اول هجری برمی گردد و این کتاب به بررسی آن پرداخته است . بخش اول کتاب به تاریخ خط قرآن پرداخته و ضمن بررسی خط عرب قبل از اسلام ، تحول و تطور خط قرآن را در زمان پیامبر (ص) و سپس تا قرن حاضر مورد بررسی قرار داده است . در بخش دوم موضوع جمع و نگارش قرآن طی چند فصل بیان شده است . در فصل اول جمع و نگارش قرآن در زمان پیامبر (ص) نقل شده که در آن به واقعیت جمع آوری ، دلایل قائلان به جمع قرآن دردوران پیامبر (ص) و مخالفان آن ، و مسئله کاتبان وحی پرداخته شده است . در فصل دوم نقش علی (ع) به عنوان اولین جامع قرآن ، کیفیت و ویژگی های مصحف امیر المومنین (ع) ، مصحف فاطمه (س) را بیان شده است . سه فصل بعدی جمع و نگارش قرآن در دوران خلفا را بررسی نموده که در آن به موضوع تحلیل روایات تدوین قرآن در دوران ابوبکر ، انگیزه ابوبکر در تدوین قرآن ، مسئله زید بن ثابت و شیوه نگارش او ، نقش عمر در جمع قرآن ، مسئله توحید مصاحف در دوران عثمان ، چگونگی توحید مصاحف ، ویژگی های مصحف های عثمانی ، و... پرداخته شده است . بررسی مسئله اختلاف قرائات ، علل اختلاف و مراحل پیدایش آن ، موضوع فصل ششم است . فصل هفتم نیز به بررسی مسئله نگارش قرآن و بحث تحریف با بررسی انواع تحریف و دلایل عدم تحریف قرآن اختصاص دارد که دلایل آن از قرآن ، روایات ، عقل و تاریخ ذکر گردیده است .
چکیده مفصل:
در مورد اینکه قرآن کریم در چه زمانی جمع‌آوری‌شده و چه کسی به این کار دستور داده، در بین علما از دیرباز اختلاف رای وجود داشته است. برخی از علما بر این باورند که قرآن در زمان رسول خدا صلی‌الله علیه و آله و سلم جمع‌آوری‌شده است و برخی دیگر که شمارشان از دسته نخست بیشتر به نظر می رسد، بر این عقیده‌اند که این مهم در دوره خلیفه سوم (عثمان) انجام‌شده است. البته در این میان نظرات دیگر هم شنیده‌شده، نظیر اینکه ابوبکر دستور جمع‌آوری قرآن را داده و در دوره او این کار انجام‌شده، برخی دیگر همین مسئله را به عمر بن خطاب خلیفه دوم نسبت می دهند و برخی نیز دستور آن را از ابوبکر و انجامش را از عمر می‌دانند. آنچه مسلم است، موضوع نگارش قرآن به قرن اول هجری برمی‌گردد و درمجموع دو قول نخست است که در میان علما بیشتر مورد تاکید قرارگرفته است.

کتاب «بررسی تاریخ نگارش قرآن» که به قلم حسن خلیلی و به همت نشر دلیل ما منتشرشده، اثری است پیرامون همین بحث مهم و تااندازه‌ای مناقشه برانگیز در تاریخ اسلام. کتاب حاضر علاوه بر مقدمه از دو بخش: تاریخ خط قرآن و جمع آوری و نگارش قرآن تشکیل‌شده است.


در بخش اول این کتاب نویسنده به تاریخ خط قرآن پرداخته است و ضمن بررسی خط عرب قبل از اسلام، سیر تحول و تطور خط قرآن را در زمان حیات پیامبر (ص) مورد توجه قرار داده و در ادامه همین بحث تحول خط عرب را تا قرن حاضر مورد بررسی قرار داده است.
نویسنده در بخش دوم کتاب سراغ موضوع جمع‌آوری و نگارش قرآن رفته و سیر تاریخی آن را بر پایه نظرات و مستندات معتبر تاریخی مورد غور و بررسی قرار داده و طی چند فصل به خواننده کتاب ارائه کرده است. در فصل اول از بخش دوم، ایده جمع‌آوری و نگارش قرآن در زمان پیامبر (ص) نقل‌شده که در آن به مستندات و واقعیات این نظریه و مسئله کاتبان وحی تبیین گردیده است. همچنین به دلایل کسانی که از چنین نظریه‌ای دفاع کرده و جمع آوری قرآن را به دوران پیامبر (ص) نسبت می‌دهند پرداخته‌شده و نیز به طرح دیدگاه مخالفان همین نظریه اشاره‌شده است.
نویسنده کتاب درباره ترتیب سوره های قرآن و اینکه آیا ترتیب این سوره‌ها طبق نظر حضرت رسول (ص) بوده یا نه، به توقیفی یا اجتهادی بودن ترتیب سوره‌های قرآن اشاره‌کرده و آورده است: «در مورد توقیفی یا اجتهادی بودن ترتیب سوره‌های قرآن در میان دانشمندان اسلامی اختلاف‌نظر وجود دارد البته اختلاف در این مقوله از اختلاف در بحث آیات بیشتر است. عده‌ای از محققین علوم قرآنی ازجمله قاضی ابوبکر باقلانی و ابن فارس از علمای اهل سنت و محدث نوری از علمای شیعه اعتقاد دارند که جایگاه سوره‌ها در قرآن طبق نظر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله نبوده بلکه بعد از ایشان صحابه با اجتهاد خود این ترتیب را قائل شده‌اند. گروه دیگری از دانشمندان علوم قرآنی وجود دارند که معتقدند جایگاه و ترتیب سوره‌ها در قرآن با اشاره و دستور شخص پیامبر صلی‌الله مشخص‌شده است.»­­
در فصل در دوم (از بخش دوم کتاب) نویسنده به نقش علی (ع) به‌عنوان اولین جامع قرآن، در جریان تاریخی جمع‌آوری قرآن پرداخته است، همچنین به کیفیت و ویژگی‌های مصحف امیر المومنین (ع) و مصحف فاطمه (س) اشاره‌کرده است. در فصول بعدی بخش دوم کتاب، جمع‌آوری و نگارش قرآن در دوران خلفا موردتوجه نویسنده قرارگرفته است. در این راستا مباحثی چون تحلیل روایات تدوین قرآن در دوران ابوبکر، انگیزه ابوبکر در تدوین قرآن، مسئله زید بن ثابت و شیوه نگارش او، نقش عمر در جمع‌آوری قرآن ، مسئله توحید مصاحف در دوران عثمان ، چگونگی توحید مصاحف، ویژگی‌های مصحف‌های عثمانی و... پرداخته‌شده است.
بررسی مسئله اختلاف قرائت‌ها، علل این اختلاف‌ها و مراحل شکل‌گیری و گسترش آن‌ها، مسئله نگارش قرآن و بحث تحریف آن، بررسی انواع تحریف و دلایل عدم تحریف قرآن (که از قرآن، روایات، عقل و تاریخ استخراج‌شده)، از دیگر مباحثی هستند که در این کتاب ارزشمند موردبررسی نویسنده قرارگرفته است.
پایان بخش کتاب همراه است با عصاره همه آنچه با بررسی سیر فرازوفرودهای جمع‌آوری و تدوین قرآن، از بیشترین اهمیت برخوردار است. چه معتقد باشیم در دوره حضرت رسول(ص) انجام‌شده چه در دوره خلیفه سوم، مهم‌ترین نکته که نویسنده کتاب نیز در اثبات آن توفیق کافی داشته آن است که هیچ تحریفی در قرآن کریم این معجزه الهی صورت نگرفته است.