دلیل ما | فروشگاه اینترنتی کتب شیعی

یکى از مجموعه‌هاى فقهى آیت الله سید محمد شیرازی « الفقه، الراى العام و الاعلام» نام دارد که به بررسى راى عام و اطلاع رسانى در عصر جدید و سابقه تاریخى و حدود و ثغور آن پرداخته است. این کتاب عربی بوده و در سال ۱۴۱۶ ق، نوشته شده است.
سید محمد شیرازی در سال ۱۳۴۷ ه‌. ق در شهر نجف اشرف متولد شد. وى در حالى که تنها ۹ سال داشت همراه پدر بزرگوارشان مرحوم سید مهدى شیرازى به کربلای مقدس هجرت نمود. دروس مقدماتى و عالیه حوزه را در محضر جمعى از اساتید بزرگ تلمذ نموده و نخست به تدریس دروس سطح پرداخته و هنگامى به تدریس کتاب کفایه الاصول - آخرین کتاب سطح- مشغول شدند . ایشان در بوجود آوردن حوزه‌هاى علمیه در ایران و عراق و کویت و سوریه و غیره نیز همت گماشتند و دهها مدرسه دینى ایجاد نموده و حوزه‌هاى مختلف علمیه را تحت پوشش و حمایت خود قرار دادند.

ساختار کتاب
کتاب، داراى یک مقدمه و چهار فصل و یک خاتمه است که فصل اولش در مورد راى عام و فصل دوم در مورد اعلام و فصل سوم در باره شایعات و چهارمین فصل در مورد دعایه; یعنى همان تبلیغات، مى‌باشد.

گزارش محتوا
مقدمه
‌مولف، در مقدمه به محتواى کتاب اشاره کرده و مطالبى را که در فصول گوناگون مطرح شده است، یاد آورى مى‌نماید.

راى عام
اولین مطلبى که مولف در باره راى عام بیان کرده، تعریف آن مى‌باشد که عبارت است از خواست و روى‌کرد عمومى افرادى معدود نسبت به یک موضوع معین اقتصادى، سیاسى یا... مطلب بعدى در مورد اهمیت راى عام مى‌باشد که تغییرات آن و سمت و سوى آن تغییرات مورد نظر مولف در این بخش مى‌باشد.
اقسام رای عام که عفوى، تحصیلى و چند نوع دیگر مى‌باشند و در ضمنشان وقایع تاریخى قابل توجهى بازگو شده است که از آن جمله قضیه قتل پسر آیت الله سید ابو الحسن اصفهانی است که با تلاش جاسوس‌هاى انگلیسى توسط یک افغانى به نام على افغانى به قتل رسید. بعد از این حادثه شیعیان جنوب عراق جمع شدند و از آن مرجع تقاضا کردند تا اجازه بدهد تمام افغانى‌ها را در عراق به قتل برسانند، لکن آن مرد بزرگ در جوابشان فرمود: فرزند من به وسیله یک افغانى که نامش نیز مشخص بوده و از اطراف قم مى‌باشد، به قتل رسیده است و این کارش در اثر غلبه جنون بوده بنا بر این افاغنه نقشى در قتل فرزند من نداشته‌اند.

راى باطنى و راى ظاهرى
آخرین تقسیمى که مولف براى راى عام برشمرده، رای باطنی و راى ظاهرى است. راى باطنى آن است که مردم در دل به یک نتیجه‌اى رسیده‌اند اما به هر دلیل توان ابراز آن را ندارند، مانند آنچه در زمان سید الشهدا اتفاق افتاد و مردم با کشته شدن آن حضرت در دل از دستگاه اموى و شخص یزید بن معاویه بیزار شدند ولى امکان ابرازش را نداشتند تا جایى که به امام حسین علیه السلام در زمان حیاتش گفته شد:« قلوب الناس معک و سیوفهم علیک»; یعنى مردم با وجود آنکه دل‌هایشان با توست ولى به ناچار امروز علیه تو موضع گرفته‌اند. بعد از شهادت حضرت نیز تا مدت‌ها این حالت در بین مردم ادامه داشت. یا در زمان معاصر وهابیون در سرزمین حجاز اقدام به تخریب قبور ائمه بقیع کردند که مردم مدینه مطمئنا از این اقدام ناراضى بودند ولى امکان اظهار این ناراحتى را ندارند.
در مقابل این نوع راى عام، رای عام ظاهرى است که در کشورهاى داراى دموکراسى کاملا هویدا مى‌باشد که نظریات عموم مردم در مواقع مختلف ابراز گردیده و در مواردى هم به کرسى مى‌نشیند. راى عام; یعنى خواست عمومى مردم به صورت‌هاى مختلفى مى‌تواند جارى شود: گاهى یک‌سو و هم‌جهت است، گاهى مخالف دولت و گاهى موافق و گاهى هم یک‌سان نبوده، هر گروه و دسته‌اى از مردم براى خود نظرى دارند که باعث تشتت در اجتماع مى‌گردد.

راى عام و سلوک انسانی
نوع زندگى مردم و فرهنگ آنها و ارتباط راى عام با آنها مطلب بعدى مد نظر مولف است. ایشان در حقیقت راى عام مى‌فرمایند: راى عام در واقع برآمده از ذراتى است که با قرار گرفتن در کنار هم سیل خروشانى را به وجود مى‌آورند و جامعه را به سمت و سوى خاصى سوق مى‌دهند. از دیگر مطالبى که راجع به راى عام گفته شده، ارتباط آن با فطرت انسانى، عناصر راى عام، قواعد راى عام، قداست راى عام و... مى‌باشد.

اعلام
‌اعلام یا اطلاع رسانى که در جهان امروز یکى از مهم‌ترین بخش‌هاى فعالیت دولت‌ها و گروه‌هاى سیاسى و اجتماعى را تشکیل داده است، بخش دیگر کتاب است که مولف از جنبه‌هاى گوناگون مورد بررسى قرار داده است. ایشان در ضرورت اعلام مى‌فرمایند: همگان براى پیش‌برد اهداف خود نیاز به این مولفه دارند حتى انسان‌هاى فاسد و ستم‌گر، مانند هیتلر، موسولینى و ناپلئون بناپارت نیز از این امکان بهره‌هاى فراوانى برده‌اند. ایشان اضافه مى‌نماید که امت اسلام نیز اگر بخواهد دین خود را در عالم فراگیر ساخته و به همه نقاط جهان صادر کند باید از این طریق بتواند بهره کافى ببرد و علم آن را کسب کند.
براى بیان نمونه‌هاى این الزام رساندن حقانیت مردم فلسطین به جهانیان مى‌تواند موید خوبى باشد که متاسفانه مستکبران عالم استفاده بر عکس کرده و قضیه فلسطین را از همین طریق وارونه جلوه داده‌اند یا برخوردى که در مورد خاور میانه دارند و امثال ذلک.
ایشان به جایگاه اطلاع رسانى در جهان آینده هم اشاره کرده‌اند تا اهمیت آن بیش از پیش نمایان گردد. وسایل تبلیغ و وسایل اعلام، بخش‌هاى دیگر مبحث مولف مى‌باشد که به نوع اطلاع رسانى در زمان‌هاى گوناگون به همین منظور اشاره نموده است، مانند اطلاع رسانى در عصر فرعون، در عصر یونانى، در عصر رومانى، در عصر مجوسى، در عصر جاهلى، اعلام در اسلام و اطلاع رسانى در زمان حاضر. ارتباطات عمومى در زمان حاضر دیگر موضوع مد نظر ایشان است. ایشان به نواقص اطلاع رسانى در میان مسلمین اشاره کرده و آثار سوء آن را خاطر نشان کرده است. در جایى دیگر مشکلاتى که جوانان مسلمان از نبود اطلاع رسانى دقیق و عالمانه پیدا مى‌کنند، بازگو شده است. آخرین مطلب این بخش، رابطه دیپلوماسى و اطلاع رسانى است که مولف آنها را در زمان حاضر متلازم مى‌داند.

شایعه
‌شایعه، عنوان فصل سوم کتاب است که اولین کلام ایشان در زمینه شایعه توضیحى است که راجع بدان ارائه نموده‌اند. ایشان شایعه را وسیله تخویف گروه‌ها مى‌داند و مى‌فرماید: منشا شایعات، یا حکومت‌ها هستند یا دشمنان. بعد راجع به انواع شایعه مى‌گویند: شایعه یا لفظى است که براى ترساندن مردم است، مانند اینکه بگویند دشمن آماده حمله به کشور ماست و امثال ذلک و دیگرى شایعه مجرد است که مثلا با شایعه شیوع وبا در شهر، مردم مطلع شده و کارهاى پیش‌گیرانه را انجام مى‌دهند. مولف در مرحله بعدى شواهدى از تاریخ را در مورد شایعه پراکنى‌ها بیان مى‌کنند که شایعه قتل پیامبر صلى الله علیه و آله در جنگ احد یکى از آنها مى‌باشد که براى تضعیف روحیه مسلمانان انجام گرفت.
یا در قضیه افک که یکى از همسران پیامبر صلی الله علیه و آله به نام ماریه قبطیه را متهم کردند. شایعه غالبا در امور کاذب به کار مى‌رود در حالى که شایعه در لغت به معنى گسترش یافتن و فراگیر شدن چیزى با قطع نظر از مطابقت و عدم مطابقت آن با واقع است. ایشان در ارتباط دین با شایعه نیز فرموده‌اند: تبلیغات یا تهاجمى است یا دفاعى که زیر نظر جامعه شناسان و روان شناسان انجام مى‌گیرد تا از تاثیر گذارى بیشترى برخوردار باشد. ایشان به انواع شایعات و شایعات راست و دروغ نیز اشاره کرده است.

تبلیغات
آخرین بخش کتاب در باره تبلیغات مى‌باشد که موضوعات گوناگونى را در این زمینه یاد آورى نموده است. ایشان در اهمیت تبلیغات، به کلام یکى از تجار بزرگ اشاره نموده که گفته است: اگر انسان هزار دینار براى تجارت اختصاص دهد باید یک دینارش را براى تجارت و ما بقى را براى تبلیغات هزینه کند. مولف در اقسام تبلیغات مى‌فرماید: تبلیغات به دو گونه ایجابى و سلبى انجام مى‌شود; تبلیغات ایجابى مانند تبلیغ یک شى‌ء یا یک دین و آیین و فرهنگ و تبلیغ سلبى مانند تبلیغ بر ضد یک گروه یا یک دین و امثال ذلک. ایشان در مرحله بعدى تبلیغات را از جنبه مخاطب نیز مورد بررسى قرار داده‌اند که عبارتند از: تبلیغى که عقل مخاطب را مورد توجه قرار داده، تبلیغى که عواطف مخاطب را مورد توجه قرار داده و تبلیغى که نفس مخاطبش را مد نظر قرار مى‌دهد. تبلیغ شروطى هم دارد که در بخش بعدى مورد بررسى قرار گرفته است. از دیگر موارد مطرح شده در این زمینه عبارتند از: تبلیغ به حسب حواس، آثار انفعالى تبلیغ، مرتکزات تبلیغ، عوامل دینى تبلیغ، عوامل تحریف ، ابعاد تبلیغ، اسلوب‌هاى اطلاع رسانى، تشخیص نقاط ضعف و... ایشان در ضمن خاتمه‌اى به ریشه‌هاى مشکلات مسلمانان در عرصه‌هاى تبلیغ و اطلاع رسانى و ارتباطات اشاره نموده‌اند.