دلیل ما | فروشگاه اینترنتی کتب شیعی

الحبل المتین فی احکام الدین تالیف بهاء‌الدین محمد بن حسین حارثى عاملى جبعى معروف به شیخ بهایى (م 1030 ق).
در این کتاب فروعات فقهى ابواب طهارت و صلاه تا آخر تعقیبات نماز بیان شده است اگرچه مولف قصد داشته است که تمام قسمت‌هاى چهارگانه عبادات، عقود، ایقاعات و احکام را تالیف نماید اما متاسفانه موفق به این کار نشده است.

ارزش و اعتبار
این کتاب از بهترین و معروف‌ترین آثار بجاى مانده از شیخ بهایى است که از زمان نگارش آن مورد استناد و توجه فقهاى بزرگ واقع شده است و در موسوعه‌هاى فقهى مشهور مثل:
- ذخیره المعاد محقق سبزوارى (م 1090 ق)
- حدائق الناظره شیخ یوسف بحرانى (م 1187 ق)
- مستند الشیعه ملا احمد نراقى (م 1245 ق)
- مفتاح الکرامه سید‌ ýمحمد جواد عاملى (م 1226 ق)
- ریاض المسائل سید‌ ýعلى طباطبایى (م 1231 ق)
- جواهر الکلام شیخ حسن نجفى (م 1266 ق)
- کتاب‌هاى شیخ انصارى و غیر آنان نظریات وى مطرح و بررسى شده‌اند.
در این کتاب از نظریات ابن جنید و ابن ابى عقیل تا شهید ثانى (م 966 ق) مطرح شده است و مولف در حد نیاز نظریات آنان را مطرح و بررسى نموده است.

سبک نگارش آن فقه استدلالى است که در ابتدا روایات و سپس اقوال فقها مطرح شده است. علاوه بر مباحث روایى، مسائل رجالى دقیق، مباحث نحوى، نظریات عامّه و حتى بعضى از مسائل تشریح اعضاء در علم پزشکى نیز مورد استناد و بررسى واقع شده است.

مولف درباره ارزش علمى این کتاب مى‌نویسد:
و هذا الکتاب بذلت فیه جهدی و جعلته تذکره لاولى الالباب من بعد ینطوی على عیون الاحادیث الوارده فی الاحکام العملیّه و یحتوی على خلاصه ما رواه اصحابنا رضی‌الله‌عنهم بالاسانید المعتبره عن العتره النبویه کنز مذخور بصحاح الاحادیث و حسه‌گانها و بحر مسجور بلولو الاخبار و مرجانها موشحه احادیثه بتفسیر المبانیو تقریر المعانی و تبیین النکات و توضیح المغلقات و استکشاف الدلائل و استنباط المسائل.

گفتار بزرگان
در الذریعه ج 240/6 آمده است: جمع فیه الاحادیث الصحاح و الحسان و الموثقات، مع الشرح و البیان و التوفیق بین متنافیاتها باحسن وجه.

صاحب اعیان الشیعه در ج 244/9 درباره آن مى‌نویسد: فی الاحادیث الصحاح و الحسان و المولفات خاصه و شرحها شرحا لطیفا و جمع بین متعارضاتهما خرج منه کتاب الطهاره لا غیر فی مجلد واحد فیه الف حدیث و زیاده یسیره لم یتم مطبوع.

تاریخ تالیف
در الذریعه241/6 به نقل از شیخ بهایى در آخر کتاب تاریخ پایان آن را روز جمعه 18 شوّال سال 1007ق ذکر نموده است.
همچنین در بین نسخه‌هاى خطى به نسخه‌اى به خط حاجى بابا قزوینى از شاگردان مولف مربوط به 1007ق اشاره شده است.

نسخه‌ها
در الذریعه240/6 به 4 نسخه خطى اشاره شده است. در مورد نسخه کتابخانه سید‌ ýمحمد على بحر العلوم (م 1355 ق) که به خط عالم فاضل محمدحسین بن محمد هادى مربوط به 1114ق است نوشته است: رایت منه نسخا نفیسا منها فی النجف، کتب له فهرسا لطیفا یظهر منه فضله، و یظهر من النسخه کمال الکاتب و فضله و اطلاعه.
نسخه دیگر در کتابخانه سلطان المتکلمین به خط محمد بن محمد سپهرى مربوط به 1032 ق، نسخه عصر مصنف در کتابخانه ملا محمد على خوانسارى در نجف به خط شاگردش حاجى بابا قزوینى مربوط به سال 1007 ق، نسخه کتابخانه فخر‌الدین مربوط به 1007 ق.
در مقدمه‌اى بر فقه شیعه صفحه 219 به نسخه‌هایى از کتابخانه‌هاى دانشگاه تهران، ملک در تهران آستان قدس رضوى، مسجد اعظم، آیت‌الله مرعشى و غیر آن اشاره شده است.

تاریخ انتشار
در الذریعه287/17 به چاپ حبل المتین همراه رساله فی الکر در سال 1321 و در ج 50/21 به چاپ آن با مشرق الشمسین در سال 1321 اشاره شده است که ظاهرا اولین چاپ آن مى‌باشد که همین چاپ کتاب موجود مى‌باشد.

تحقیق و تصحیح
در مقدمه ناشر در مورد تحقیق و تصحیح آن آمده است که: در تصحیح آن از فضلاى بزرگوارى استفاده شده که با دقت کامل نسخه‌هاى آن را مقابله نموده‌اند و به اختلاف نسخه‌هاى آن اشاره نموده‌اند همچنین آن روایاتى که در کتب اربعه بوده و غیر آنان نیز تصحیح و مقابله شده است.

ناشرین کتاب در مورد دقت در تصحیح آن نوشته‌اند: و عند الملاحظه و التعمق یظهر انها اصح من نسخه الاصل.

رمزها
در مقدمه ناشر به بعضى از رمزها که اشاره به نام بعضى از کتاب‌هاى حدیثى دارد اشاره شده است. این رموز عبارتند از:
فی - اصول کافى شیخ کلینى
یه - من‌ لا‌یحضره‌ الفقیه شیخ صدوق
یب - التهذیب شیخ طوسى
صا - الاستبصار شیخ طوسى
فی لا، یب لا - آنچه در کافى و تهذیب نبوده
فی خ، یه خ، یب خ، صا خ - اختلاف نسخه‌هاى کتاب‌هاى چهارگانه‌اى که ذکر شده‌اند

فهرست مطالب
در مقدمه کتاب مولف کتاب را شامل 4 منهج عبادات، عقود، ایقاعات و احکام دانسته است.
منهج عبادات را در 5 کتاب ذکر نموده است.
کتاب اوّل آن راجع به نماز است که مقصد اوّل آن طهارت و مقصد دوّم ازاله و برطرف کردن نجاسات و مقصد سوّم در تعداد نمازهاى یومیّه و ترتیب آنان، اوقات آنها، مکان و لباس نمازگزار، قبله، اذان و اقامه و افعال نماز است که تا آخر تعقیبات نماز مطرح شده است.

ویژگى‌ها
از مهم‌ترین ویژگى‌هاى کتاب استقراء تام و احاطه مولف به اقوال فقها است. به عنوان نمونه در صفحه 17 مى‌نویسد: کما قاله العلاّمه فی المنتهى تبعا للشیخ فی التهذیب.
یا در صفحه 20 آمده است: ان شیخنا الشهید فی الذکرى و شیخنا الشیخ على فی شرح القواعد و شیخنا الشهید الثانی فی شرح الارشاد.
از دیگر ویژگى‌هاى کتاب، طرح مباحث مختلف از علوم مختلف است. به عنوان نمونه استفاده از نظریات علم تشریح و پزشکى است. مولف در صفحه 19 در معنى کعب در وضوء مى‌نویسد: و اعتضد بکلمات علماء التشریح. یا در صفحه 20 مى‌نویسد: لا یعرفه الاّ علماء التشریح.
طرح مباحث رجالى از دیگر خصوصیات کتاب است که مولف با احاطه‌اى که به این علم داشته در موارد زیادى مباحث رجالى را مطرح مى‌نماید که مثلاًبحث در مورد عبدالله مسکان و نقل روایت وى از امام صادق ع در صفحه 35 از این قبیل است.