دلیل ما | فروشگاه اینترنتی کتب شیعی

ایمان و کفر، در واقع ترجمه کتاب ایمان و کفر بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار علیهم‌السلام است که در سال 1360ش توسط جناب آقاى عزیزاللّه عطاردى براى استفاده فارسی زبانان، از عربى به فارسی برگردانده شده است.
این کتاب از چاپ‌هاى بیست و پنج جلدى بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار علیهم‌السلام، جلد پانزدهم مى‌باشد که مترجم نیز در آغاز ترجمه به همین اشاره کرده است؛ ولى از چاپ‌هاى صد و ده جلدى که در بیروت چاپ شده است، جلدهاى شصت و چهار، شصت و پنج و شصت و شش تا اواسط جلد شصت و هفتم را دربر مى‌گیرد.

درباره ترجمه
آقاى عطاردى ترجمه این کتاب را در مسافرت سه ساله‌اى که در آغاز دهه شصت به هندوستان داشته‌اند، در حیدرآباد هند و بخشى را نیز در بمبئى انجام داده‌اند که این جلد پانزده بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار علیهم‌السلام را از یک روحانى شیعه که امام جماعت مسجد شیعیان در بمبئى بوده است، گرفته و ترجمه کرده‌اند و این تنها نسخه قابل دسترسى براى مترجم در آن جا بوده است و تقریبا امکان تطبیق چاپ‌ها با یکدیگر بر ایشان مقدور نبوده است.
آقاى عزیز اللّه عطارد ى سعى کرده‌اند، ترجمه‌اى دقیق از روایات ارائه دهند، به طورى که معناى کامل و قابل استفاده‌اى از روایات در ترجمه آمده باشد، به همین منظور روایاتى که به اندازه کافى گویا نیستند و احتیاج به توضیح دارند و مرحوم علاّمه مجلسى(ره) در ذیل روایت توضیحاتى آورده است، در متن ترجمه وارد کرده و با همین دیدگاه روایت را ترجمه نموده‌اند.

گزارش محتوا
مترجم مقدمه‌اى مفصل در ابتداى جلد اول کتاب ایمان و کفر آورده است که شامل بخش‌هایى؛ همچون تاریخچه حدیث، بیان مراکز حدیثى، مولفان کتب حدیثى، زندگینامه علاّمه مجلسى(ره) و توضیحاتى از ترجمه جلد پانزدهم که کتاب حاضر است، مى‌باشد.
ایشان در بحث تاریخچه حدیث، چگونگى تالیف سنّت پیامبر(ص) را بیان کرده که به دلیل اشتیاق مسلمانان به زندگى پیامبر(ص) و بخش‌هاى مختلف آن اقدام به نوشتن زوایاى مختلف حیات مقدس آن حضرت نموده‌اند.
وى آغاز تدوین حدیث را از زمان خود پیامبر(ص) دانسته و از جمله کاتبان حدیث را حضرت على(ع) مى‌شمارد. بحث مخالفت صورت گرفته از نقل حدیث که از نقاط عطفى در تاریخ اسلام به شمار مى‌رود و به وسیله خلیفه دوّم با گفتن حسبنا کتاب اللّه صورت گرفته است، از دیگر موارد ذکر شده توسط مترجم در مقدمه کتاب است.
بحث جعل حدیث و چگونگى آن و تالیف کتب حدیثى و کتبى که توسط امیرالمومنین على(ع) تالیف شده که یا دست نوشته خود حضرت بوده‌اند یا املاء حضرت به ترتیب در ادامه مقدمه ذکر شده‌اند.
آقاى عطاردى حدیث را در زمان دیگر معصومان و در زمان غیبت نیز مورد بررسى قرار داده، سپس مراکز حدیثى مهمّ را بیان کرده است که از آن جمله به مدینه، کوفه، قم، بغداد، خراسان و رى اشاره نموده است.
ایشان در فضیلت علم حدیث نیز به روایاتى از کتاب علم کافى استناد نموده‌اند. وى از مولفان کتب حدیث به هفتاد و سه نفر اشاره کرده‌اند که از آن جمله مرحوم علامه محمدباقر مجلسى(ره) صاحب کتاب شریف بحار الانوار مى‌باشد. وى به همین مناسبت وارد بیان زندگینامه علاّمه مجلسى(ره) و تحصیلات و آثار و اساتید و شاگردان آن دانشمند بزرگ اسلامى شده و آن را مورد بررسى قرار داده است. او در آخر چگونگى ترجمه جلد پانزدهم را شرح داده و وارد ترجمه این کتاب گردیده است.
اولین باب این کتاب در فضیلت ایمان است که داراى چهل روایت مى‌باشد. از دیگر ابواب نیز مى‌توان به خلقت مومن از نور خدا، ریشه و سرشت مومن، تفسیر فطره اللّه و صبغه اللّه‌رفع بلیّات بوسیله مومن، حقوق مومن و... اشاره کرد.
به طور کلى مى‌توان گفت روایاتى هستند که بیانگر قدر و منزلت مومنین و اقسام آنان شیعیان و فضائل آنان، تفاوت اسلام و ایمان، صفات بندگان نیک، مکارم اخلاق، عدالت و اطاعت خدا و رسول و امامان و ترک رهبانیات و سیاحت و یقین و صبر مى‌باشند.
ایشان از سلسله سند روایاتى که در آغاز احادیث ذکر شده است، فقط اسم آخرین راوى را که از معصوم نقل کرده آورده است؛ مثلاًسماعه از امام صادق(ع) و...براى مثال روایت اول باب بیست و هفت در جلد اول روایتى از امام باقر(ع) است. به روایت ابوحمزه ثمالى که اسلام بر پنج پایه استوار شده است، نماز، زکات، روزه، حج و ولایت که از آن میان ولایت از همه مهم‌تر است. یا روایاتى که در فضیلت شیعیان وارد شده‌اند؛ مانند روایت اول از باب پانزده جلد اول که سعید بن جبیر از ابن عباس نقل مى‌کند که حضرت رسول اکرم(ص) به حضرت على(ع) فرمود: اى على شیعیان تو روز قیامت رستگار هستند و هر کس یکى از آنها را خوار بدارد، تو را خوار کرده است و هر کس تو را خوار کند، مرا خوار نموده و خداوند او را وارد دوزخ مى‌کند و دوزخ جاى بدى مى‌باشد، و سرشت تو با من یکى هست و شیعیان تو از زیادى طینت ما، آفریده شده‌اند، هر کس آنها را دوست بدارد، ما را دوست داشته و هر کس آنها را دشمن بدارد، ما را دشمن داشته است و هر کس با آنها دوست باشد، ما را دوست دارد.
اى على شیعیان ت آمرزیده هستند و خداوند گناهان و عیب‌هاى آنان را مى‌آمرزد. اى على من از شیعیان ت شفاعت خواهم کرد. اینک شیعیان خود را به این موضوع مژده بده‌اى على شیعیان تو، شیعیان و یاران خدا مى‌باشند و دوستانت دوستان خدا هستند آنها که در حزب و گروه تو مى‌باشند، از حزب و جمعیت خداوند به شمار مى‌روند. اى على خوشبخت هستند کسانى که تو را دوست مى‌دارند و بد عاقبت هستند کسانى که تو را دشمن مى‌دارند. اى على در بهشت گنجى هست که تو صاحب آن هستى.
از دیگر روایات مهم در جلد اول روایتى است که اطاعت و پیروى از معصومان را تشریح مى‌کند؛ از آن جمله روایت ششم، باب چهل و هفت از جلد اول مى‌باشد که عمر بن خالد از امام باقر(ع) نقل مى‌کند که حضرت فرمود: اى جماعت شیعه، اى شیعیان آل محمد شما از گروه میانه‌رو باشید تا غالیان به شما برگردند و عقب‌ماندگان هم به شما برسند، مردى از انصار گفت غالى چیست؟ امام فرمود:
آنها درباره ما سخنانى مى‌گویند که ما به آنها اعتقادى نداریم، آنها از ما نیستند ما هم از آنها نمى‌باشیم، پرسید ýتالى کدام است؟ فرمود آن کسى است که دنبال خیر مى‌رود و به آن مى‌رسد و پاداش آن را مى‌گیرد. بعد از این متوجه ما شدند و فرمودند به خداوند سوگند ما برائت از آتش را نداریم، بین ما و خداوند قرابتى نیست و ما در نزد خداوند حجتى نداریم، جز به اطاعت نمى‌توان به خداوند نزدیک شد. هر کس خدا را اطاعت کند به ولایت ما مى‌رسد و هر کس نافرمانى کند، به ما نخواهد رسید ýو سودى نخواهد برد، واى بر شما فریب نخورید و مغرور نگردید.

جلد دوم کتاب نیز که ترجمه نیمه دوم جلد شصت و هفتم و کل جلد شصت و هشت و شصت و نه و هفتاد از چاپ‌هاى صد و ده جلدى مى‌باشد، داراى مباحثى؛ همچون نیّت، طاعت و تقوى شکر و سپاس، خوف و رجاء، اداء فرائض، میانه‌روى در عبادات، آمادگى براى مرگ، حیاء، غیرت و شجاعت و عاقبت به خیرى، فقر، کفر و اقسام آن، نفاق، لعن و تکفیرهاى ناروا، دروغ و نقل آن، ستایش و شهرت، شکایت و اندوه، ناامیدى از رحمت خدا، حبّ ریاست، تنبلى و کسالت و حسد و... مى‌باشد.
از روایات مهمى که در این جلد آمده است، مى‌توان به همان اولین روایات این جلد کتاب اشاره کرد که روایاتى است، در بحث مهم نیّت براى مثال روایت دوم باب اول که سکونى از امام صادق(ع) نقل مى‌کند، به این مضمون که رسول خدا(ص) فرمودند:
نیّت مومن از عملش بهتر است و نیّت کافر از عمل او بدتر مى‌باشد و هر کس طبق نیّت خود کار مى‌کند.
روایت چهارم را نیز ابوبصیر از امام صادق(ع) نقل مى‌کند که فرمودند: بنده مومن فقیر مى‌گوید بار خدایا مرا روزى ده تا فلان کار خوب را انجام دهم و دنبال کارهاى نیک بروم و هر گاه با نیّت درستى این سخن را بگوید، خداوند در نامه عمل او پاداش مى‌نویسد؛ مثل این که آن عمل را انجام داده باشد، زیرا خداوند کریم و نعمت او فراگیر است.
یا روایاتى که در بحث صبر وارد شده‌اند؛ براى مثال روایت دوم از باب شصت و دوم که ابن ابى یعفور گوید: امام صادق(ع) فرمود: صبر و شکیبایى در راس ایمان قرار دارد.
و روایت پنجم همین باب که ابوسیار از امام صادق(ع) نقل مى‌کند که حضرت فرمود:هر گاه مومن وارد قبرش شود، نماز در طرف راست، زکات در طرف چپ او قرار دارد.نیکى بالاى سرش و صبر هم در گوشه‌اى قرار دارد. هنگامى که فرشتگان مى‌آیند، از وى سئوال کنند، صبر به نماز و زکات و نیکى‌ها مى‌گوید که از شما کارى ساخته نیست، کنار روید تا من بیایم.
از جمله روایات مهمى که در جلد دوم کتاب ایمان و کفر آمده است، روایاتى هستند که گروه‌هاى انحرافى را در میان شیعیان توضیح مى‌دهند، از آن روایات مى‌توان به حدیث سه و چهار و پنج و شش از باب صد و چهار اشاره کرد که عبارتند از:
روایت سوم: موسى بن بکر از امام صادق(ع) روایت کرده که فرمودند: گواهى مى‌دهم، مرجئه معتقد به دین آنهایى هستند که گفتند: ارجه اخاه و ابعث فی المدائن حاشرین. موسى و هارون را نگهدار و دستور بده مردم از شهر خارج بشوند.
روایت چهارم: عمر بن یزید از امام صادق(ع) روایت مى‌کند که سئوال کردم آیا مى‌توان صدقه به ناصبیان و زیدیه داد؟ فرمود هرگز به آنها صدقه ندهید و اگر توانایى داشتى آب هم به آنها نده فرمودند: زیدیه هم از ناصبیان به شمار مى‌روند!
روایت پنجم: منصور از امام هادى(ع) نقل مى‌کند که فرمودند: زیدیه و واقفیه و ناصبیه همگان یکى هستند.
روایت ششم: داود بن فرقد گوید: امام صادق(ع) فرمودند: عجلیه از همه نادان‌تر مى‌باشند، در میان مرجئه مردانى جوانمرد و عالم یافت مى‌شوند و خوارج هم اهل مردانگى و علم مى‌باشند؛ ولى آن گروه بسیار نادان هستند!
روایاتى که در مذمّت حب مال مى‌باشند؛ مانند روایت پنجم باب صد و بیست و سه که ابن بزیع مى‌گوید: از امام رضا(ع) شنیدم فرمودند، مال در اثر پنج چیز جمع مى‌شود. بخل زیاد آرزوهاى طولانى، حرص فراوان، قطع رحم و فدا کردن آخرت در برابر دنیا.
روایاتى که در مذمت حسد مى‌باشند؛ مانند روایت دوم باب صد و سى و یک که حراج مدائنى مى‌گوید: امام صادق(ع) فرمودند: حسد ایمان را مى‌خورد، همان گونه که آتش هیزم را مى‌خورد.
روایات در مذمت بخل؛ مانند روایت سوم باب صد و سى و شش که مالک بن انس مى‌گوید: از امام صادق(ع) فرمود: تعجب دارم از کسى که به دنیا بخل مى‌ورزد، در صورتى که دنیا به طرف او روى آورده است و یا بخل مى‌کند؛ در حالى که دنیا به طرف او پشت کرده است، نه انفاق با اقبال او را زیان مى‌رساند و نه امساک با ادبار او را سود مى‌دهد.
یا روایت نهم این باب که ابوسعید خدرى مى‌گوید: رسول خدا(ص) فرمود، دو خصلت در مسلمان جمع نمى‌شود. بخل و بدخلقى.
این‌ها از جمله روایات مطرح شده، در جلد دوم کتاب ایمان و کفر بودند.

آقاى عزیز اللّه عطارد ى پایان ترجمه این کتاب را در روز جمعه دوازدهم ماه صفر 1403 قمرى مطابق با بیست و هفتم آبان ماه سال 1363ش در شهر حیدریه دکن هندوستان بیان کرده‌اند.